Zajęcia dla II roku – Fotografia i rysunek zabytków

Zajęcia rozpoczynają się dla grup: IA, IB – 9.10.2019 ; IIA, IIB – 7.10.2019; IIIA, IIIB, IVA, IVB – 21.10.2019

Proszę zapisać się do grup na kartach na tablicy, na parterze przy sekretariacie ds. studenckich do 4 października.

Zajęcia z fotografii dla grupy IIIA, IIIB i IVA, IVB rozpoczynają się obowiązkowym wykładem w poniedziałek 21 października o godz. 16.45-18.15, s. 2.09, prowadzący dr M. Bogacki. Po trzech wykładach w 2.09 fotografia odbywać się będzie w sali 3.28. dla grup IIIA, IVA w terminie rysunku krzemienia, a dla grup IIIB, IVB w innym ustalonym na zajęciach terminie. W tym samym semestrze odbywać się będą zajęcia z rysunku krzemienia, po fotografii. Zajęcia z rysunku krzemienia dla grup III i IV rozpoczynają się 6 grudnia.

Czytaj dalej „Zajęcia dla II roku – Fotografia i rysunek zabytków”

Ertash Sai – obozowisko paleolityczne

Galia - widok na stanowisko
Galia – widok na stanowisko

Kierownik badań: Prof. dr hab. Karol Szymczak
Miejsce badań: Uzbekistan, wilajet Taszkencki, okręg Ahangaran
Kraj: Uzbekistan
Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Archeologii i Etnografii, Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku, Instytut Badań Archeologicznych Uzbeckiej Akademii Nauk w Samarkandzie
Charakter stanowiska: stanowisko otwarte, lessowe
Opis badań:
Stanowisko Ertash Sai 1 położone jest w Uzbekistanie na zachodnich przedgórzach Tien Szanu w masywie Gór Czatkalskich na lewym brzegu górskiego strumienia uchodzącego do doliny Ahangaran. Stanowisko odkryte zostało w 2018r. podczas badań powierzchniowych polsko-rosyjską-uzbecką ekspedycji archeologicznej, która równolegle prowadziła w tym czasie badania w położonej kilkanaście kilometrów na zachód dolinie Katta Sai („sai” w języku uzbeckim oznacza wąwóz/dolinę).

Galya - Dolina Ertash Sai
Galya – Dolina Ertash Sai

Stanowisko leży na wysokości 1350m.n.p.m. u zbiegu dwóch wąwozów górskich na niewielkim wypłaszczeniu pokrytym osadami lessowymi. Pierwsze zabytki kamienne znaleziono na drodze wcinającej się w strome zbocze cypla. Wskazywały one na to, iż mamy do czynienia ze śladami obozowiska paleolitycznych łowców sprzed ponad 35 tysięcy lat. Aby sprawdzić, czy stanowisko jest całkowicie zniszczone, czy też jest jeszcze szansa na znalezienie zabytków w oryginalnych warstwach, otworzono wykopy sondażowe. Wykopy pozwoliły na uchwycenie, nienaruszonego układu warstw, w tym jednej zawierającej zabytki kamienne. Stanowisko nie jest zatem całkowicie zniszczone i daje nadzieje, na odkrycie śladów obozowiska lub miejsca produkcji narzędzi kamiennych, analogicznych do tych znalezionych na stanowiskach Katta Sai 1 i 2.
W 2019 roku misja archeologiczna planuje rozpoczęcie na tym stanowisku badań stacjonarnych i otwarcie większych wykopów, w celu zlokalizowania miejsc koncentracji zabytków i ustalenia, czy nie podlegały one w trakcie zalegania w ziemi jakimkolwiek przemieszczeniom. Problem erozji i przemieszczania się zabytków w warstwach, towarzyszy każdemu archeologowi prowadzącemu badania wykopaliskowe w terenach górskich. Rzeźba gór jest bardzo dynamiczna (ulega ciągłym zmianom) ze względu na zachodzące tam gwałtowne zjawiska meteorologiczne. Z tego względu bardzo ważna jest współpraca z geologami, którzy na podstawie analizy próbek ziemi, mogą określić nie tylko jej wiek, ale też wychwycić zmiany klimatyczne oraz ewentualne ślady procesów erozyjnych

Projekt/finansowanie:
Multidyscyplinarne studia mikroregionalne nad środkowym paleolitem południowo-zachodniej części Gór Czatkalskich (zachodnie przedgórze Tien Szanu, Uzbekistan)/
Multidisciplinary microregional studies of the Middle Palaeolithic in the south-western Chatkal Range (western Tian Shan piedmonts, Uzbekistan); Narodowe Centrum Nauki, projekt OPUS: Grant nr 2017/25/B/HS3/00520

Katta Sai – kompleks obozowisk paleolitycznych

Katta Sai
Góry otaczające Katta Sai

Kierownik badań: Prof. dr hab. Karol Szymczak
Miejsce badań: Katta Sai 1 i 2, Uzbekistan, wilajet Taszkencki, okręg Ahangaran
Kraj: Uzbekistan
Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Archeologii i Etnografii, Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku, Instytut Badań Archeologicznych Uzbeckiej Akademii Nauk w Samarkandzie
Charakter stanowiska: stanowisko otwarte, lessowe
Opis badań:
Stanowiska Katta Sai 1i 2 położone są w Uzbekistanie na zachodnich przedgórzach Tien Szanu w masywie Gór Czatkalskich u zbiegu dwóch dolin górskich Katta Sai i Dukent Sai uchodzących do doliny Ahangaran. Znajdują się na wysokości 1350 i 1430 m.n.p.m. na SW i NE końcach niewielkiego wzniesienia pokrytego osadami lessowymi.

Badania na stanowiskach prowadzone były przez polsko-rosyjsko-uzbecką ekspedycję archeologiczną w latach 2013-2018.

W tym czasie na stanowisku Katta Sai 1 przebadano 36m2 stanowiska, odkrywając ponad 1000 zabytków kamiennych stanowiących ślady obozowiska sprzed 40 tysięcy lat.

Pobieranie próbek do analiz sedymentologicznych
Pobieranie próbek do analiz sedymentologicznych

Na stanowisku nie znaleziono żadnych kości zwierzęcych, które z pewnością uległy rozpadowi w trakcie przebywania w warstwie lessu o niekorzystnych parametrach geochemicznych. Brak kości zwierzęcych uniemożliwia analizę diety lub preferencji łowieckich analizowanych grup ludzkich.

Świetnie zachowanym zabytkom kamiennym towarzyszyły natomiast muszle mięczaków, których obecność pozwoliła określić dokładne datowanie stanowiska przy użyciu datowania radiowęglowego (C14), oraz metody uranowo-torowej. Zastosowanie metody uranowo-torowej pozwoliło uzyskać jedynie datę minimalną próbki ze względu na zawyżone naturalne wartości uranu w próbce związane z obecnością uranu w okolicznych skałach (w bezpośrednim sąsiedztwie rejonu badań znajdują się czynne oraz zamknięte już kopalnie uranu). Natomiast analiza gatunkowa muszli mięczaków pozwoliła na rekonstrukcję klimatu i warunków środowiska panującego w trakcie zamieszkiwania tego obszaru przez paleolitycznych łowców. Warunki klimatyczne były wówczas bardzo zbliżone do tych obserwowanych dzisiaj.

Na stanowisku, które znajduje się około 100 m nad dnem dzisiejszej doliny, odkryto głównie odpady z produkcji narzędzi kamiennych, oraz formy nieudane i złamane, co wskazuje, na to, iż stanowisko pełniło rolę warsztatu do produkcji narzędzi, głównie tzw. ostrzy lewaluaskich, czyli trójkątnych odłupków, mogących służyć jako groty włóczni. Narzędzia wytwarzane były z otoczaków rzecznych zbieranych z dna doliny. Analiza surowca kamiennego pokazała, że do produkcji narzędzi wybierano tylko skały o najlepszej łupliwości. Nadal jednak wytworzenie trójkątnych ostrzy z okrągłych brył otoczaków, przy słabej jakości dostępnego surowca, wymagało bardzo dużo umiejętności i determinacji. Zachowanie to świadczy z jednej strony o dużym przywiązaniu do przyjętych sposobów wytwarzania narzędzi, nawet przy braku dobrej jakości surowca, z drugiej zaś o dużym oportunizmie tej grupy ludzi, gdyż dużo lepszej jakości surowiec- krzemień dostępny jest w promieniu 20 kilometrów od stanowiska.

Badania na stanowisku
Badania na stanowisku

Stanowisko Katta Sai 2 położone jest około 500m od stanowiska Kata Sai 1. Z miejsca prowadzonych badań roztacza się bardzo dobry widok na wąwóz Kata Sai.

Już pierwszy wykop sondażowy dostarczył kilkunastu zabytków kamiennych leżących w obrębie warstw lessowych. Kontynuowane w latach 2015-2018 badania wykopaliskowe pozwoliły na odkrycie ponad 300 zabytków kamiennych leżących w dwóch warstwach. Stanowią one świadectwo najprawdopodobniej dwóch odrębnych śladów osadniczych.

Oba zespoły zabytków, zarówno górny, jak i liczniejszy dolny mają silne analogie do zespołu znalezionego na stanowisku Katta Sai 1. Jednocześnie na stanowisku Katta Sai 2 znaleziono liczne skończone formy ostrzy lewaluaskich oraz innych narzędzi, przy mniejszym udziale odpadów z ich produkcji. Stanowisko to należy zatem interpretować jako ślad obozowiska, w przeciwieństwie do stanowiska Katta Sai 1, które pełniło raczej funkcję miejsca produkcji narzędzi.

Otrzymane wyniki datowań termoluminescencyjnych (TL) i radiowęglowych (C14) wskazują, iż mamy w tym przypadku do czynienia z niemal równoczasowym użytkowaniem obu stanowisk przypadających na okres około 40 tysięcy lat temu.

Pytaniem pozostaje, jaki gatunek człowieka jest twórcą znalezionych zabytków. Z badań innych ekspedycji wiemy, iż obszar Azji Centralnej i Ałtaju był w tym okresie zamieszkiwany przez trzy odrębne populacje ludzi: ludzi współczesnych, neandertalczyków i tzw. denisowczyków. W położonej kilkadziesiąt kilometrów na północ jaskini Obi-Rakhmat znaleziono szczątki ludzkie mające cechy człowieka współczesnego. Towarzyszące tym szczątkom narzędzia, różniły się jednak pod względem formy i techniki ich wytwarzania, od tych znalezionych w Katta Sai 1 i 2. Jedynie odkrycie szczątków ludzkich towarzyszących tego typu zespołom zabytków, pozwoliłoby rozwiać pojawiające się wątpliwości.

Projekt/finansowanie:
Trzy gatunki człowieka w Środkowym i Górnym Paleolicie w Azji Centralnej – perspektywa archeologiczna/ Three human species in Middle/Upper Palaeolithic transition of Central Asia – archaeological perspective; Narodowe Centrum Nauki, projekt OPUS: Grant nr 2011/03/B/HS3/00473

Multidyscyplinarne studia mikroregionalne nad środkowym paleolitem południowo-zachodniej części Gór Czatkalskich (zachodnie przedgórze Tien Szanu, Uzbekistan)/
Multidisciplinary microregional studies of the Middle Palaeolithic in the south-western Chatkal Range (western Tian Shan piedmonts, Uzbekistan); Narodowe Centrum Nauki, projekt OPUS: Grant nr 2017/25/B/HS3/00520

Jończyk Ludwika

Ludwika Jończyk
dr Ludwika Jończyk
Katedra Archeologii Średniowiecza i Nowożytności

telefon:
+48 22 55 22 821

e-mail:
ludwika.sawicka@uw.edu.pl

dyżury:
poniedziałki 11.30–13.15, pokój 3.21

zainteresowania naukowe:
– archeologia Prusów i Bałtów we wczesnym średniowieczu
– obrządek pogrzebowy Prusów we wczesnym średniowieczu

bibliografia:
Academia.edu

inne:
Obecnie realizowany projekt NCN (2020–2024), „Mosiężysko”. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Szurpiłach, woj. podlaskie. Opracowanie wyników badań terenowych.

Brzóska Artur

fot. Aleksander Kozłowski

mgr Artur Brzóska
Pracownia Archeologii Podwodnej

e-mail:
a.brzoska6@uw.edu.pl
brzoskaarturo@gmail.com

telefon:
+48 22 55 22 818

dyżury:
czwartek 16.00–16.45, pokój 3.18
piątek  11.30–13.00, pokój 3.18

zainteresowania naukowe:
– metody badań archeologicznych w pracach historycznych
– archeologia wrakowa; archeologia rzek
– metodyka badań podwodnych

bibliografia:
Artur Brzóska

Archeolog pradziejowy. Studiował pod kierunkiem prof. Elżbiety Kowalczyk. Od 2001 roku w Pracowni Archeologicznych Badań Terenowych. Uczestnik wielu misji archeologicznych o charakterze inwestycyjnym od stanowisk miejskich po wielkie inwestycje liniowe. Od 2013 roku w Zakładzie Archeologii Podwodnej. Instruktor nurkowania CMAS i SSI.