Organizatorzy/Organizers: Vadzim Beliavets, Olena Chernenko, Kyrylo Myzgin, Mikalai Plavinski (Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski, Polska)
Forma sesji/Session format: hybrydowa/ hybrid
Link do sesji/Link to session:
https://uw-edu-pl.zoom.us/j/92785708168?pwd=UzZrYytoRFYxc1VaWm9uMWJ2U0x4UT09
Identyfikator spotkania/Meeting ID: 927 8570 8168
Kod/Passcode: 858882
Język sesji/Session language: English/polski/українська мова
Data/Date: 18.03.2024 (poniedziałek/Monday)
Miejsce/Place: Budynek Wydziału Archeologii UW, Warszawa, sala 2.10/Building of the Faculty of Archeology, UW, Warsaw, room 2.10
Wydarzenia ostatnich lat szczególnie dobitnie pokazały, jak bliskie są więzi gospodarcze, polityczne i militarne między krajami Europy Wschodniej, Środkowej i Zachodniej oraz jak ważna jest wzajemna pomoc i wsparcie między nimi. Dowody archeologiczne, przede wszystkim przedmioty importowane, świadczą o głębokich korzeniach i odmiennym charakterze interakcji kulturowych pomiędzy szeroko rozumianym Zachodem i Wschodem. W naszej sesji chcemy skupić się na zjawisku kontaktów międzyregionalnych, pomiędzy Europą Wschodnią a Europą Środkową w I tysiącleciu n.e. Na ich archeologicznych przejawach, chronologii i ewolucji w tych regionach. Jaka była ich natura, kierunek i dynamika w różnych płaszczyznach czasowych i terytorialnych? Jakie były ich przejawy w materiale archeologicznym i numizmatycznym? I ogólnie, jakie są obecne trendy w teorii badań nad ponadregionalnymi kontaktami omawianych regionów?
Szczegółowy program sesji tutaj.
Abstrakty/ Abstracts:
Viktor Aksionov (Charkowskie Muzeum Historyczne im. Mykoły Fedorowycza Sumcowa, Charków, Ukraina) on-line
The Presence of Slavic and Finno-Ugric Women in the Saltovo Culture Population of the Don Region
The forest-steppe variant of the Saltovo culture, which occupied the northwestern regions of the Khazar Kaganate, is characterized by the presence of several different ethnic groups, as evidenced by diverse burial traditions (inhumation, cremation) and various burial structures (catacombs, grave pits of different types) within the region. This diversity allows researchers to assert that representatives of different ethnic groups – including Alans, Turkic-Ugrians, Adygo-Abkhazian populations, Slavs, and others – contributed to the formation of the Saltovo culture. This assertion is supported by the discovery in the Don region of young women and girls from the Saltovo culture buried with jewelry and metal costume elements characteristic of specific population groups in Eastern Europe’s forest and forest-steppe zone (Slavs, Finno-Ugrians). Such personal adornments are visible symbols of ethnicity, gender, age, and social and economic status within traditional societies. This suggests integrating young women and girls from Slavic and Finno-Ugric populations into Saltovo (Alano-Bulgarian) communities as full members, likely as wives or concubines. It is plausible that Slavic and Finno-Ugric individuals were captured during Magyar or Rus raids and subsequently provided to the Saltovans as a form of payment for passage through the region’s lands and providing services such as overnight stays and provisions. The practice of capturing representatives of the aboriginal populations of the forest and forest-steppe zones of Eastern Europe (Slavs, Balts, Finno-Ugrians) by Magyars and Rus for sale in the slave markets of Crimea to Eastern and Byzantine countries was a typical feature of the military and political processes of the time.
Vyacheslav Baranov, Dmytro Diachenko, Vsevolod Ivakin (Instytut Archeologii, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kijów, Ukraina), Jens Schneeweiß, Roman Shiroukhov (Leibniz Zentrum für Archäologie, Zentrum für Baltische und Skandinavische Archäologie, Szlezwik, Niemcy) on-line
The Social Structure of the Balts Population of Ros` River Region (Based on Materials of the Ostriv Graveyard)
During 2017–2023, more than 2500 m2 of the Ostriv cemetery were investigated and 119 burials were discovered. 24.37% of all graves were completely destroyed, and another 4.2% were children’s graves that cannot be used in social reconstruction.
Archaeological burial complexes are usually separated into three main groups – lower-, middle- and upper-class burials. Only first two groups burial complexes have been discovered at the Ostriv cemetery, while burials of the upper class have not yet been discovered.
The poorest burials are 14.28% of all burials. Such burials are characterized by the complete or almost complete absence of funerary goods and their inexpressiveness – single beads, sometimes bronze rings are found in women’s burials, and iron knives and nails in men’s burials.
The middle-class burials can be divided into 2 groups. The first group (38.65%) includes burials with diverse but rather standard funerary equipment. Single weapons (axes and spears), belt buckles and belt rings, brooches, fire strikers etc. were found in men’s burials. Beads, spiral rings, brooches, chains, etc. were typical for women’s burials.
The second group (18.48%) is characterized by more colorful and unique funerary equipment, including that associated with the Western Baltic culture. In women’s burials, spiral neck rings, bracelets with zoomorphic terminals, some types of brooches and knives in bronze cases were found. Men’s burials are characterized by the presence of two or more types of weapons, including bladed weapons, details of horse harness, the presence of two buckles in the burial, bone containers, combs etc.
Vadzim Beliavets (Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski, Polska)
Zapinka z Leźnicy Wielkiej: małe znalezisko pretekstem do większej rozmowy
W 1963 r. podczas prac gospodarczych prowadzonych przez wojskowych, w miejscowości Leźnica Wielka (woj. łódzkie, pow. zgierski) częściowo uszkodzono cztery groby kremacyjne. Niebawem na miejscu odkrycia przeprowadzono ratownicze wykopaliska, w trakcie których zbadano część cmentarzyska z pochówkami kultur łużyckiej i przeworskiej. Na specjalną uwagę zasługuje jeden z przypadkowo odkrytych grobów – nr 3. Zawiera liczne elementy zbrojenia, pozwalające na datowanie tego obiektu na fazę B2 (prawdopodobnie B2b). Niewątpliwie najciekawszym znaleziskiem z tego grobu jest fragmentarycznie zachowana fibula tarczowata typu zarubinieckiego – jego najpóźniejszej odmiany VI. Zapinki te pojawiają się już po upadku kultury zarubinieckiej i jak dotychczas odnotowano bardzo nieliczne ich egzemplarze z środkowego i górnego dorzecza Dniepru. Wyjątkowość zaś znaleziska w Leźnicy Wielkiej polega na tym, że zapinek odmiany VI nigdy przed tym nie odkryto w datowanych zespołach. Z kolei nie jest to jedyne znalezisko zarubinieckich zapinek odmiany VI z ziem Polski. Te odkrycia dostarczają cennych danych do datowania materiałów horyzontu postzarubinieckiego. Stanowią one także przyczynek do analizy problemu powiązań, interakcji, które zaistniały w starszym okresie rzymskim pomiędzy osadnictwem środkowoeuropejskiego Barbaricum a horyzontu postzarubinieckiego.
Olena Chernenko (Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski, Polska), Ivan Kiedun (Państwowy Uniwersytet im. Mikołaja Gogola w Niżynie, Ukraina)
Nowogród-Siewierski: ośrodek plemienny czy twierdza Rusi?
Nowogród-Siewierski był jednym z najważniejszych ośrodków państwa Rurykowiczów. Historia osady rozpoczyna się od grodziska, które powstało na wysokim (do 40 m) prawym tarasie rzeki Desna. Według jednej wersji było to rodowe centrum słowiańskiego plemienia Siewierzan. Według innej wersji była to twierdza Rusów. Badania archeologiczne rozpoczęły się w 1907 r. i trwały z przerwami do końca XX wieku. Stwierdzono, że najstarsza warstwa kulturowa grodziska zachowała się źle, ponieważ została zniszczona w XVII wieku podczas budowy nowej twierdzy. Zachowały się jedynie nieliczne pozostałości budynków zawierające materiały z IX/X wieku. Ciekawsze wyniki uzyskano podczas wykopalisk prowadzonych w latach 2011–2015 przez autorów. Udało się zbadać kilka budynków mieszkalnych różnych konstrukcji z początkowego okresu istnienia osady. Znaleziska związane z tymi kompleksami (głównie fragmenty naczyń ceramicznych lepionych ręcznie i obtaczanych) są typowe dla zabytków Rusi IX/X wieku na lewym brzegu Dniepru (Czernihów, Sedniw i inne). Pozwala to stwierdzić, że Nowogród-Siewierski został założony przez Rusów podczas opanowywania terytorium wzdłuż Desny. Można przypuszczać, że powstanie tej twierdzy wiązało się z rozwojem systemu transkontynentalnych szlaków handlowych na ziemiach Europy Wschodniej.
Maryna Filatova (Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Warszawski, Polska), Dmytro Filatov (badacz niezależny, Charków, Ukraina)
Skarb z Myrhorodu: świadectwo kontaktów z regionem Bałtyckim?
W roku 2020 na jednym z ukraińskich forów poszukiwaczy skarbów pojawiła się informacja o depozycie znalezionym w obwodzie połtawskim, Środkowa Ukraina. Z uzyskanych informacji wynika, że skarb składał się z 20 brązowych monet rzymskich oraz rzeczy brązowych charakterystycznych dla wczesnej fazy kultury kijowskiej, datowane na drugą połowę II – pierwszą połowę III wieku (zapinka T-kształtna, dwie bransolety, łańcuszek z prostokątną ramką i zygzakowatą poprzeczką). Pojedyncze znaleziska i skarby z rzeczami w podobnym stylu nie są rzadkością w Europie Wschodniej, rzadko natomiast mieszczą one monety rzymskie (oprócz Myrhorodu jest to tylko skarb z Trubczewska w zachodniej Rosji). Generalnie, skarby sesterców, w tym z innymi rzeczami, można uznać za dość rzadkie (dwa skarby z Kopory w północno-zachodniej Rosji, skarb z Perehynki w zachodniej Ukrainie; depozyt z okolic Rakytnego w rejonie środkowego Dniepru w Ukrainie). Niskie nominały rzymskiego systemu monetarnego można zaliczyć do stosunkowo rzadkich znalezisk na terenie Barbaricum. Wyjątkiem są tereny zachodniego Bałtyku, gdzie sesterce wyraźnie dominują. Być może właśnie z tamtych obszarów w fazie C1 napłynęli one na tereny Europy Południowo-Wschodniej, czyli przed okresem masowego rozprzestrzenienia denarów, związanego z kulturą czerniachiwską. Takie datowanie potwierdza chronologia rzeczy ze skarbu z Myrhorodu.
Maxim Levada (Narodowe Muzeum Historii Ukrainy, Kiów, Ukraina) on-line
Kontakty między Europą Północną a Wschodnią w okresie późnorzymskim: aspekt policyjny (18+)
Za podstawę kontaktów pomiędzy Europą Północną a Nadczarnomorzem w okresie późnorzymskim można uznać wcześniejsze interakcje, o których świadczą pojawienie się m.in. bursztynu na Krymie w pierwszych wiekach naszej ery oraz pojawienie się w Skandynawii złotego stylu z dekorem w postaci granulacji i filigranu. Wzdłuż prawdopodobnie stałych i stabilnych szlaków handlowych, które istniały od wieków, w pewnym momencie zaczęły przemieszczać się różne grupy Germanów, zarówno jednostki wojskowe, jak i całe plemiona. W III wieku za północne znaczniki w leśno-stepowej części północnego Nadczarnomorza można uznać metalowe grzebienie, niektóre rodzaje zapinek monstrualnych i prawdopodobnie importy rzymskie, takie jak kociołki typu Hemmoor. Większość znalezisk w tym regionie związana jest z użyciem wykrywaczy metali oraz z masową grabieżą stanowisk. Działania ukraińskiej policji przeciwko grabieżom archeologicznym w ciągu ostatnich dwóch lat zaowocowały nowymi znaleziskami i wstępnymi wnioskami na temat kontaktów między południową Skandynawią, Jutlandią a zachodnią Ukrainą. Analizując nowe materiały i porównując je ze znanymi znaleziskami, możemy zaryzykować stwierdzenie, że między połową III, a początkiem IV wieku na obszarze północnej części leśno-stepowej zachodniej Ukrainy nagle pojawiła się ludność południowoskandynawska. Najwyraźniej enklawa ta nie istniała długo, a późniejsza migracja odbyła się w kierunku regionu Morza Azowskiego, co można zestawić z informacjami Jordanesa o Erulach/Herulach w Meotydzie.
Kyrylo Myzgin (Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski, Polska), Oleh Petrauskas (Instytut Archeologii, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kijów, Ukraina), Serhii Didenko (Narodowe Muzeum Historii Ukrainy, Kijów, Ukraina)
Tremissis Pulcherii z Buzowytsi: kontakty ponadregionalne we wschodnim Barbaricum w okresie huńskim w świetle źródeł numizmatycznych
Podczas badań powierzchniowych osady okresu późnorzymskiego Buzowytsia-1 (obwód czerniowiecki, Ukraina) w 2021 r. odkryto tremissis Marcjanusza z portretem jego żony Pulcherii, wybity w 416 r. w Konstantynopolu. Do tej pory takie znaleziska nie były znane z terytorium kultury czerniachowskiej. Co więcej, moneta ta jest jak dotąd jedyną złotą monetą wczesnobizantyńską odkrytą podczas badań archeologicznych. Wcześniej na terenie tego stanowiska, również podczas badań archeologicznych, odkryto aureus Trajana Decjusza (dla Herenii Etruscilli). Z osady znany jest również rzymski złoty medalion Konstantyna I, odkryty podczas nielegalnych poszukiwań amatorskich. Osada Buzowytsia-1 zajmuje szczególne miejsce wśród stanowisk środkowego biegu Dniestru. Wielkość stanowiska, charakter znalezisk na jego powierzchni, a przede wszystkim badania pozostałości budowli, powstałej przy użyciu prowincjonalnych rzymskich technologii (w tym obecność ciepłej podłogi, czyli hypocaustum) wskazują, że znajdowało się tu jedno z politycznych i gospodarczych centrów tego regionu. Przypuszczalnie nie straciło ono na znaczeniu w okresie huńskim, o czym dobrze świadczy odkrycie tremissisa Pulcherii. Redystrybucja monet na terenie Barbaricum była charakterystyczną cechą politycznej i militarnej dominacji Hunów.
Jarosław Onyshchuk (Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki, Lwów, Ukraina) on-line
Znaleziska elementów końskiej wodzy typu Vimose z terenu Ukrainy
Na terytorium Ukrainy metalowe elementy uzdy konia typu Vimose (Z4 wg S. Wilbers-Rost) zostały po raz pierwszy odkryte na cmentarzysku Kariv-I w Pobużu Zachodnim. Obecnie znanych jest co najmniej siedem miejsc znalezisk jak pojedynczych żołędziowatych ogniw, tak i większych odcinków takich łańcuchów. Z wyjątkiem jednego egzemplarza z obwodu żytomierskiego, pozostałe pochodzą z zachodnich regionów Ukrainy. Niestety, wszystkie zostały odkryte w wyniku nielegalnych wykopalisk prowadzonych przez detektorystów i są w większości reprezentowane przez zdjęcia z różnych aukcji internetowych, często złej jakości. Obecność tak dużej liczby znalezisk wskazuje, że nie są one przypadkowe. Oczywiście, takie elementy wyposażenia jeździeckiego, wraz z szerokimi końcówkami pasów typu Raddatz JIV.1 z ażurową ornamentyką, masywnymi sprzączkami z podwójnym kolcem i innymi nietypowymi wyrobami dla lokalnych kultur archeologicznych okresu rzymskiego, wskazują na obecność na tym obszarze w fazie B2/C1 pewnej grupy ludzi, która prawdopodobnie zostawiła eponimiczne stanowisko Kariv-I.
Mikalai Plavinski (Wydział Archeologii, Uniwersytet Warszawski, Polska)
Znaleziska żeńskich ozdób Kultury Długich Kurhanów Smoleńsko-Połockich poza granicami jej obszaru
Kultura archeologiczna Długich Kurhanów Smoleńsko-Połockich (KDKSP) jest z pewnością kojarzona ze słowiańską społecznością Krywiczów, znaną ze źródeł pisanych. W ostatnich stuleciach I tysiąclecia n.e. kultura ta zajmowała rozległe terytorium, którego granice sięgały do rzek Wielikaja i Łować na północy, do górnego biegu Wopi (prawy dopływ Dniepru) na wschodzie, na południu biegły od górnego biegu Sożu przez dorzecze Berezyny (prawy dopływ Dniepru) do górnego biegu Wilii, na zachodzie od jeziora Narocz do jeziora Dryświaty. Powstanie Kultury Długich Kurhanów Smoleńsko-Połockich może być datowane najpóźniej na połowę VIII wieku, a okres jej istnienia obejmuje drugą połowę VIII, IX i X wieku, zaś w zachodniej części tego obszaru ludność KDKSP zachowała swoje tradycje do początku lub pierwszej połowy XI wieku.
Kultura materialna Krywiczów charakteryzuje się skromnością, co w zasadzie było charakterystyczne dla praktycznie wszystkich słowiańskich społeczności etniczno-kulturowych leśnej strefy Europy Wschodniej pod koniec I tysiąclecia n.e. Za jej najbardziej charakterystyczne cechy uważa się pewien typ ceramiki formowanej ręcznie oraz typowy zestaw ozdób żeńskich. Niektóre z tych ozdób były charakterystyczne wyłącznie dla ludności KDKSP, a ich nieliczne znaleziska poza obszarem kultury można śmiało uznać za niewątpliwy krywicki „eksport”. Takimi przedmiotami są sierpowate kabłączki skroniowe, trzyotworowe zawieszki łańcuchowe i okrągłe zdobione blaszki.
Referat poświęcony jest analizie topografii i chronologii znalezisk biżuterii powyższych typów poza obszarem KDKSP. Wydaje się, że badania tych artefaktów mogą nie tylko pozwolić na określenie głównych kierunków kontaktów handlowych i kulturowych Krywiczów, ale także uściślić chronologię samej tej kultury.
Yuriy Puholovok (Instytut Archeologii, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kijów, Ukraina) on-line
A Child’s “Burial” in a Dwelling of the Late Stage of the Romny Culture
The second half of the 10th – first half of the 11th centuries are marked by changes in the Siverians society due to the incorporation of South-East of the Dnipro Left Bank region into Kyivan state.
In the later stages of the Romny Culture, there are cases of human remains being found in households and dwellings, i.e. outside burial sites.
One of such “burials” was discovered in 2018 at the unfortified settlement near the Hlynske hillfort in the Vorskla Basin. The investigated building had a furnace, which was located on the second tier, according to its constructional features. A child’s bones were found in its upper part. According to anthropological features, it belongs to an individual of about three years old. Fragments of a necklace and other adornments were found in the chest part of the skeleton. In general, a set of jewellery has analogues in women’s burials of this period. А clay zoomorphic figurine was also discovered at the feet of the skeleton. Later stratigraphical layers show a repopulation of this site in the late 11th century and are associated with the Kyivan Rus culture.
Such “burials” should be distinguished from the general circle of funeral sites and considered as direct evidence of military conflicts in the region. They also include traces of fires on the hillforts and hoards that indicate political instability and social tensions in Siverians society in the late 10th – first half of the 11th centuries.
Vladyslav Shchepachenko (Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina, Charków, Ukraina) on-line
Roman Glassware in the Chernyakhiv Culture within Modern Ukraine
The discussion on the Roman finds in Barbaricum raises an important and complex question: what exactly should we consider as Roman? No clear criteria for attributing artefacts as Roman in origin have yet been formed. They are usually determined intuitively, depending on a particular context or circumstances. The most popular of them are spatial, technological and stylistic characteristics of archaeological objects.
Only two conditions permit us to associate certain types of barbarian glass vessels with Roman origin with relative assurance: if their production within the Empire is documented in written sources or archaeologically and if they have identical parallels among the widespread synchronous glassware forms in the Roman provinces. It is crucial that such similarities between artefacts should be manifested through the combination of the same technological solutions and similar decorative patterns.
Only a few Chernyakhiv glassware forms match these conditions: hemispherical bowls with cracked-off rims recognised as Eggers 213, 216, 223, 226-229, IN 110, and Iacobeni types as well as conical and ovoid beakers with cracked-off rims, known as Isings 106a, d and AR 65 types. Objects of Roman origin in the Chernyakhiv culture within modern Ukraine constitute only 7 % of glassware finds in the domestic context and 21 % in the funerary one. Considering the distribution patterns of these glass vessels within the Empire and outside the Limes, we can assume that the vast majority of them could have reached the Chernyakhiv environment through the mediation of the Lower Danube provinces or the Northern Black Sea region.
Vital Sidarovich (Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Warszawski, Polska)
„Bagienne” skarby rzymskich monet z terenu Białorusi – kontekst i datowanie
Wśród skarbów monet rzymskich z terenu Białorusi wyróżnia się grupa znalezisk o szczególnym kontekście. Mowa tu o kompleksach monet występujących na terenach podmokłych lub takich które były podmokłe przed intensywną melioracją. Obecnie znanych jest pięć takich znalezisk – Lyščycy, Rudaviec-Trascianica, Raviacičy, Stavišča i Aliekšycy. Jest bardzo prawdopodobne, że wszystkie te kompleksy mają charakter wotywny, to znaczy nie zostały ukryte w celu zachowania bogactwa, ale zostały złożone w ofierze.
Tradycja zanurzania monet i innych cennych przedmiotów w zbiornikach wodnych odnotowana jest w wielu regionach zamieszkanych w okresie wpływów rzymskich i we wczesnym okresie wędrówek ludów przez plemiona germańskie. Znaleziska monet, w tym skarbów, na bagnistych glebach i na dnie zbiorników wodnych znane są przede wszystkim na terenie współczesnych Niemiec, Danii i Czech, a także w Polsce – np. ogromny skarb Grodkowo znaleziony na torfowisku w drewnianej skrzyni.
Skarby „bagienne” z terenu Białorusi mają różne daty tezauryzacji: najwcześniejszy to skarb Lyščycy (ukryty najprawdopodobniej w ostatniej ćwierci II w.), a najpóźniejszy to skarb Aliekšycy, ukryty w V w. Wszystkie te depozyty najprawdopodobniej należały do ludności kultury wielbarskiej i były związane z pewnego rodzaju kultami. Trudno w tej chwili powiedzieć, czy miejsca, w których odkryto omawiane skarby, były dla Germanów sakralne, jak np. Illerup Ådal i inne podobne skandynawskie stanowiska. Odpowiedzi na to pytanie mogą udzielić jedynie wykopaliska.
Stepan Stepanenko (Leibniz Zentrum für Archäologie, Zentrum für Baltische und Skandinavische Archäologie, Schlezwik, Niemcy)
Przyszłość zapomina przeszłość. Overcoming Preconceptions in Developing Dynamic Settlement Patters
The archaeological exploration of the Shestovytsya site has emerged as a formidable endeavour for scholars aiming to elucidate the complexities underlying its development and demographic patterns. This presentation delves into the distinctive features of the Shestovytsya site during the tenth century, employing these characteristics as markers to trace the dynamic evolution of population distribution and spatial utilisation. By leveraging archival documents and secondary sources, the study meticulously reconstructs the site’s developmental trajectory, shedding light on the intricate interplay between human settlement and environmental context.
Central to this investigation is the resolution of critical challenges associated with the dissemination of findings on settlement materials and the analytical scrutiny of the site itself. The study navigates the intricate landscape of archaeological methodology, consciously steering clear of ideologically driven hypotheses and the constraints of nascent archaeological techniques that have historically obfuscated the tangible evidence preserved within the earth. Through a rigorous approach, the research endeavours to surmount these obstacles, offering new insights into the settlement dynamics at an archaeological site.
By integrating theoretical rigor with empirical analysis, the presentation aims to contribute significantly to our understanding of settlement patterns. It underscores the inherent difficulties of archaeological investigation, and their predisposition to bias, challenging our comprehension of past human activities and their environmental interactions. This study not only advances the academic discourse on Shestovytsya but also sets a precedent for future archaeological endeavours, overlaying the methodology to individual sites in Ukraine and settlement groups, advocating for a balanced synthesis of historical documentation and contemporary analytical practices.
Oleksandr Symonenko (Instytut Archeologii, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kijów, Ukraina)
Royal Sarmatian Graves in Ukraine
In the 1st century AD burials of the highest Sarmatian nobility appear on the territory of Ukraine.
Porohy village, 1984. In the catacomb man’s skeleton laid in wooden sarcophagus. The gold torque and silver cup were found near the skull, gold bracelet on the right hand, bronze and silver fibulae on the chest, and gold ornaments of two ceremonial belts on the pelvis. A gold decorated sword, bow and arrows, iron dagger, and amphorae were put into the burial. According to the tamga-signs the burial can be dated to the late 1st century AD and associated with the Sarmatian king Inismeos.
Sokolova Mohyla barrow, 1974. Burial of an elderly woman. Among the ornaments are gold polychrome earrings, necklaces, bracelets, a ring and fibulae with the attributes of Isis, many gold plates from the clothes and shoes of the deceased. Silver jar and kantharos, glass plates, Egyptian fans, and a Chinese marble mortar were placed into the burial. The burial is dated to the mid-1st century AD.
Nohaichik barrow, 1974. Female grave. Among grave goods are gold polychrome earrings, gold Sarmatian torque and necklace. The hands were placed into the silver cups, the arms and legs were decorated by gold bracelets, a dolphin-shaped fibula, gold toilet flasks and rings, faience plate and millefiori cup were found. Most of adornments were made in the 2nd–1st centuries BC but some items date the grave to the second half of the 1st century AD.
Viktoryia Tarasevich (badaczka niezależna, Warszawa, Polska)
Methodological Aspects of the Reconstruction of the Kryvičy Female Jewelry Attire
The union of the Eastern Slavs known from written sources as the Kryvičy associated with the group of ancient sites that called the Smolensk-Polack Long Barrows Culture (SPLBC) in modern archaeological literature. The culture was formed in the Smolensk Dnepr Region and the north-eastern regions of Belarus no later than the middle of the 8th century. Researchers define the end of the SPLBC sites as the 10th century (in the Smolensk Dnepr Region) and the beginning/first half of the 11th century (in the Belarusian Dzvina Region and the interfluve of Dzvina and Nioman).
The SPLBC burials were performed according to the rite of cremation, most often aside from the place, where the cremated remains and the grave goods deformed in the funeral fire were moved and placed after burning.
Among the burial materials of the culture, female jewelry attire attracts special attention. However, the difficulty of studying objects deformed in a funeral fire led to the limited inclusion of the SPLBC female jewelry attire in the circle of sources that contribute to the answer of the problematic questions related to the territory of the Belarus.
Nowadays such reconstructions can be made if several important methodological aspects are considered. This helps to develop certain methods of work with cremation burial materials and include them in the common amount of sources that allow to objectively reconstruct the ancient attire and the processes that took place among the population of the SPLBC throughout the time of its existence.
Yaroslav Volodarets-Urbanovych (Instytut Archeologii, Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kijów, Ukraina) on-line
Byzantine Buckle of the “Syracuse” Type from Heroiske Village at the Mouth of the Dnieper
The paper presents the buckle of early Byzantine time from Heroiske village of Skadovsk District, Kherson Region, in the lower reaches of the Dnipro. The find was discovered in 1972 and at the same time was transferred to the Kherson Local History Museum. In November 2022, during the robbery by the Russian occupiers of the Kherson Local History Museum, a number of items (including a buckle from Heroiske village) were taken in an unknown direction. Their further fate is unknown.
This buckle belongs to the circle of very famous produces of the „Syracuse” type (D 12 according to M. Schulze-Dorrlamm). A range of analogies, the main views of researchers regarding the origin and chronology of these products are considered. Similar buckles date back to the last quarter of the 6th–7th centuries.
The buckle from Heroiske village comes from an unverified collection. However, it can be assumed that it is related to nomads. At least from the middle of the 6th century. to various groups of nomads, all kinds of cast buckles of the early Byzantine circle fall, albeit in small quantities. As for buckles of the «Syracuse» type, they were widely used in the population of Byzantium and nearby regions, which felt a significant influence of the empire. Outside of the Danube, the Crimea or the Transcaucasia, these finds do not come from closed complexes. However, at the same time, in the Dnieper Left Bank, there are known and more or less verified finds of buckles, which are derived from «Syracuse» type fasteners. These are buckles from Mala Pereshchepyna (D14 according to M. Schulze-Dorrlamm) and Pisky (D13 according to M. Schulze-Dorrlamm).
Such jewellery could reach the nomads in different ways as trophies, as a ransom for captives or together with captives, gifts to leaders, payment to barbarians for military service, or as marriage gifts. However, they definitely testify to contacts nomads with the Byzantine Empire.