NCN 2015/19/N/HS3/00880 „Tożsamość w niciach ukryta? Dokumentacja i analiza technologiczno-ikonograficzna prekolumbijskich tkanin z Castillo de Huarmey” – kier. Aleksandra Laszczka
Castillo de Huarmey to stanowisko archeologiczne zlokalizowane na północnym wybrzeżu Peru, od 2010 roku badane przez polsko-peruwiańską grupę badawczą, kierowaną przez dra Miłosza Giersza. Choć wydawało się, że stanowisko jest całkowicie wyrabowane, dzięki nowoczesnym metodom prospekcji, jak fotografia lotnicza czy techniki geofizyczne, udało się zlokalizować pozostałości architektoniczne, datowane na VIII-XI wiek n.e. Dwa lata później dokonano przełomowego odkrycia monumentalnego mauzoleum i znajdującego się w nim grobowca, do którego złożono szczątki 64 kobiet wyposażonych w bogate dary grobowe, m.in. złoto czy bogato zdobione naczynia ceramiczne, świadczące o ich wysokim statusie społecznym oraz ich roli w społeczeństwie Wari. Dodatkowo były one wyposażone w przyrządy tkackie oraz tkaniny, których badania zostały podjęte w ramach projektu „Tożsamość w niciach ukryta? Dokumentacja i analiza technologiczno-ikonograficzna prekolumbijskich tkanin z Castillo de Huarmey” dzięki finansowaniu Narodowego Centrum Nauki (NCN 2015/19/N/HS3/00880)
W ramach badań, przy pomocy profesjonalnego skanera, zadokumentowano 1200 tkanin pochodzących z powierzchni stanowiska, jak też z grobowca i pozostałych kontekstów archeologicznych naruszonych przez szabrowników. Po zastosowaniu kryteriów takich jak rozmiar, obecność dekoracji czy stan zachowania tkaniny, wybrano 531 tkanin, które zostały szczegółowo zbadane w oparciu o strukturę tkaniny, rodzaje surowców, skręty nici oraz kolory. Oprócz tkanin tapiseryjnych, które uważane są za najbardziej prestiżowe, ze względu na skomplikowane wzory, jak też ogromne nakłady pracy potrzebne do ich produkcji, w kolekcji znajdują się także tkaniny wykonane w różnych technikach tkackich, które są charakterystyczne nie tylko dla północnego wybrzeża Peru, ale też dla centralnego oraz południowego wybrzeża oraz obszarów górskich. Oprócz analiz technologicznych, wykonano również analizy porównawcze wzorów ikonograficznych ze stanowiska Castillo de Huarmey, z ikonografią znaną z innych kultur. Określono, że kultura Wari czerpała z dorobku kultur z centralnego i południowego obszaru Peru, takich jak Nasca, Lima, Tiwanaku czy Recuay. Dodatkowo zaobserwowano też nieliczne reminiscencje kultury Moche, która rozwijała się na północnym wybrzeżu Peru przed pojawieniem się kultury Wari w tym regionie. Analizy porównawcze z innymi tkaninami kultury Moche pozwoliły natomiast na obalenie popularnej teorii mówiącej, że tkaniny z Castillo de Huarmey są wytworem tej właśnie kultury. Badania w ramach projektu dowiodły, iż charakteryzują się one innym stylem, obejmującym techniki tkackie, kolorystykę czy przedstawiane motywy.
Fot. Jeff Splitstoser (po lewej) i Aleksandra Laszczka (po prawej) przy pracy (©M. Giersz).
Wyniki badań dotyczące aspektów technologicznych oraz ikonograficznych tkanin z Castillo de Huarmey niewątpliwie wpływają na zwiększenie obecnej wiedzy na temat starożytnego tkactwa, oraz wskazują, z jakich tradycji czerpała kultura Wari. Pozwoliły również na zdefiniowanie nowej tradycji tkackiej, nazwanej „Wari-Huarmey”. Uzyskane w ramach projektu wyniki uzupełniają kompleksowe badania ośrodka imperium Wari w Castillo de Huarmey, pozwalając na nowo definiować złożoność tej wyjątkowej kultury prekolumbijskiej.
Laszczka, Aleksandra
Bibliografia:
Laszczka, Aleksandra, Jeffrey C. Splitstoser i Miłosz Giersz
2017 Pre-Columbian Textile Structures at Castillo de Huarmey, Peru. W: PreColumbian Textile Conference VII / Jornadas de Textiles PreColombinos VII, Lena Bjerregaard, Ann Peters (red.), 253-258. Zea Books, Lincoln, Nebraska.
https://digitalcommons.unl.edu/pct7/15/
Fernández Mascco, Diana, Miłosz Giersz, Aleksandra Laszczka, Luis López, Pamela Ocampo, Carmen Thays, Verónica Ortiz Torres, Roberto Pimentel Nita, Patrycja Prządka-Giersz, Marcela Ramírez i Wiesław Więckowski
2018 Katalog wystawy. W: Skarby Peru. Królewski grobowiec w Castillo de Huarmey, Miłosz Giersz, Patrycja Prządka-Giersz (red.), 113-232. Polskie Wydawnictwo Studiów Latynoamerykanistycznych, Warszawa.
Laszczka, Aleksandra
2020 Tapestry-Woven Textiles from Castillo de Huarmey, Peru and the Wari-Huarmey Textile Tradition. W: Estudios Latinoamericanos 40 (w druku).
Laszczka, Aleksandra, Miłosz Giersz i Patrycja Prządka-Giersz
2021 Los Tapices del Castillo de Huarmey: cuadro vívido de la sociedad prehispánica Wari de la costa norte del Perú. W: Revista Peruana de Arqueología (w druku).