Jezioro Lubanowo – miejsce ofiarne

Kierownik badań: dr hab.  Bartosz Kontny, prof. UW
Miejsce badań: Jezioro Lubanowo gm. Banie powiat gryfiński
Kraj: Polska
Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Charakter stanowiska: miejsce ofiarne

Badania w jeziorze Lubanowo, fot. Aleksander Kozłowski
Badania w jeziorze Lubanowo, fot. Aleksander Kozłowski

Opis badań:
Począwszy od 2014 r. zespół badaczy (Tomasz Nowakiewicz, Bartosz Kontny, Artur Brzóska, Piotr Prejs) i studentów IA UW (w pierwszych latach wraz z IAiE PAN – dr Aleksandra Rzeszotarska-Nowakiewicz) prowadził nieinwazyjne badania podwodne w jeziorze Lubanowo (dawn. Herrn-See) we wsi Lubanowo (dawn. Liebenow) na Pomorzu Zachodnim. Podczas badań pozyskano broń, elementy rzędu końskiego (m.in. wodze łańcuchowe) i narzędzia, datowane przeważnie na okres wpływów rzymskich, choć pewna ich część pochodzi z okresu średniowiecza. Niektóre z przedmiotów noszą ślady rytualnej destrukcji. W przypadku znalezisk datowanych na okres rzymski analogie wskazać można przede wszystkim na terenie kultur przeworskiej, a po części także w północnej Europie. Jezioro pełniło funkcję rytualnego jeziora ofiarnego, w którym składano zasadniczo broń i ekwipunek wojowników. Wyjątkowy charakter tego stanowiska wynika nie tylko z rzadkości podobnych miejsc ofiarnych na obszarze Polski, ale również z faktu, że mamy do czynienia z wciąż funkcjonującym zbiornikiem (w północnej Europie, gdzie zidentyfikowano dziesiątki podobnych depozytów, mają one charakter bagienny – dawne jeziora w których składano ofiary przekształciły się w torfowiska). Ofiary w okresie rzymskim były składane najprawdopodobniej przez miejscową ludność, przyporządkowaną przez archeologów do tzw. grupy lubuskiej. Znaleziska wczesno- i późnośredniośredniowieczne (broń, narzędzia, ceramika, ozdoby) mogą być – przynajmniej w części – wiązane z zachowaniami sakralnymi.
Literatura:
B. Kontny, T. Nowakiewicz, A. Rzeszotarska-Nowakiewicz,The Turning Point: preliminary results of underwater research of the former Herrn-See at the vilage of Lubanowo (Western Pomerania, Poland), „Archaeologia Baltica” 23 (2016), 45-57.
Starożytne miejsce ofiarne w jeziorze w Lubanowie na Pomorzu Zachodnim, ed. Tomasz Nowakiewicz, Warszawa: IA UW 2016.
B. Kontny, Archeologia wojny. Ze studiów nad uzbrojeniem barbarzyńskiej Europy okresów wpływów rzymskich i wędrówek ludów, Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V 2019.