Kierownik badań: mgr Emil Jęczmienowski
Miejsce badań: Pojejena
Kraj: Rumunia
Instytucje uczestniczące w badaniach: Instytut Archeologii UW, Muzeum Banatu
Charakter stanowiska: rzymski fort oddziałów pomocniczych i osiedle przyforteczne (vicus)
Stanowisko Pojejena położone jest w południowo-zachodniej Rumunii (Banat) nad Dunajem. Jest to rzymski fort wojskowy, który został założony w tym miejscu prawdopodobnie w latach 80. I w. n.e., w okresie wojen dackich cesarza Domicjana. Punkt wybrany przez Rzymian znajduje się niemal u wejścia do Żelaznych Wrót, czyli dość długiego odcinka środkowego Dunaju, który w okresie antycznym był nieżeglowny ze względu na skaliste dno. Fort użytkowany był także podczas kampanii wojennych Trajana (101-102 i 105-106), których następstwem było założenie prowincji Dacja. Rzymskie wojsko z pewnością stacjonowało w tym miejscu przez cały okres istnienia prowincji. Znaleziska archeologiczne wskazują jednak, że Rzymianie byli obecni w tym miejscu także po ewakuacji Dacji, w okresie późnoantycznym. Co ciekawe, stacjonująca tu jednostka pieszych – cohors V Gallorum – podlegała namiestnikowi Mezji Górnej, a nie Dacji, choć fort leżał w granicach tej drugiej prowincji.
Dzięki sondażom wykopaliskowym prowadzonym przez archeologów rumuńskich udało się ustalić zarys planu fortu, którego powierzchnia wynosiła około 3 ha. Dzięki wsparciu finansowemu Narodowego Centrum Nauki od roku 2016 realizowany jest projekt badań nieinwazyjnych zatytułowany „Rzymski fort i vicus w miejscowości Pojejena (okręg Caraş-Severin, Rumunia)”. Celem badań jest rozpoznanie pozostałości fortu oraz infrastruktury i osadnictwa cywilnego wokół niego. Dotychczas prowadzone badania nieinwazyjne pozwoliły wykryć pozostałości jeszcze jednej fazy budowlanej fortu, który był jest nieco mniejszy, a rozplanowanie mniej regularne. Przedmiotem obecnych badań jest ustalenie relacji chronologicznej między obiema fazami fortu metodą wykopalisk sondażowych. Jednocześnie, prowadzone są badania powierzchniowe i geofizyczne wokół fortu, które pozwolą na stworzenie mapy osadnictwa rzymskiego w tym rejonie.
Projekt/finansowanie: “Rzymski fort i vicus w miejscowości Pojejena (okręg Caras-Severin, Rumunia)”, Narodowe Centrum Nauki, nr projektu 2016/21/N/HS3/02933