adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokoje 0.36, 3.13, j 3.21, 3.21a, tel. +48 22 55 22 821
kierownik katedry:
dr hab. Tomasz Nowakiewicz
pracownicy:
dr Karolina Blusiewicz
dr Dariusz Błaszczyk
dr Michał Starski
mgr Marek Truszkowski
dr Sławomir Wadyl
dr Olena Сhernenko
mgr Maciej Miścicki
dr Ludwika Jończyk
dr Mikalai Plavinski
doktoranci:
mgr Maciej Miścicki
mgr Marek Truszkowski
pracownicy emerytowani:
prof. dr hab. Andrzej Buko
dr hab. Joanna Kalaga, prof. ucz.
mgr Martyna Milewska
dr Wojciech Wróblewski
informacje o katedrze:
Katedra powstała z połączenia dwóch zakładów dawnego Instytutu Archeologii UW: Zakładu Archeologii Wczesnego Średniowiecza i Zakładu Archeologii Późnego Średniowiecza i Czasów Nowożytnych. Obszary zainteresowań pracowników mieszczą się w szerokim spectrum problemowym, właściwym dla tych okresów (tj. wczesnego i późnego średniowiecza oraz czasów nowożytnych), wraz z ich specyfiką i warsztatem naukowym. Przedmiotem badań są różne aspekty kultury materialnej i duchowej tych czasów, rekonstruowane na podstawie źródeł archeologicznych, pozyskiwanych m.in. w wyniku własnych prac terenowych, realizowanych głównie na obszarze północnej i północno-wschodniej Polski (w granicach wczesnośredniowiecznego Pomorza i ziem prusko-jaćwieskich oraz średniowiecznego państwa zakonnego w Prusach Krzyżackich). Uzupełniają je różne przedsięwzięcia badawcze podejmowane na Mazowszu, Podlasiu i poza granicami Polski. Daleko poza wskazany zakres geograficzny wykraczają studia gabinetowe, wspierane przechowywaną na Wydziale Archeologii UW bogatą kolekcją zabytków z badań archiwalnych (m.in. z Chojnic, Ciechanowa, Fromborka, Gdańska, Lęborka, Rawy Mazowieckiej, Sąsiadki, Wiślicy).
Główne tematy badawcze pracowników Katedry koncentrują się wokół:
– formowania się i zaniku wczesnośredniowiecznych struktur plemiennych w Prusach, Jaćwieży i na Pomorzu, kultury materialnej i duchowej tamtych społeczności zamieszkujących te ziemie i ich relacji z mieszkańcami terenów ościennych;
– wszechstronnego rozpoznania różnych kategorii zabytków reprezentatywnych dla średniowiecznych założeń miejskich i zamkowych (m.in. ceramiki, zabytków szklanych, drewnianych i skórzanych);
– badań archeologiczno-architektonicznych;
– wykorzystania badań izotopowych w archeologii w celu określenia chronologii znalezisk (datowanie radiowęglowe), diety (trwałe izotopy węgla, azotu i siarki), pochodzenia i migracji (trwałe izotopy strontu i tlenu), a także badań DNA;
– archeologii archiwalnej i rekonstrukcji utraconych i rozproszonych w wyniku II wojny światowej zbiorów z dawnych kolekcji muzealnych z ziem polskich (w granicach II i III RP) i z Polską związanych.
W realizacji swoich badań pracownicy katedry współpracują z przedstawicielami innych naukowych i muzealnych ośrodków w Polsce, a także z badaczami z Białorusi, Czech, Litwy, Łotwy, Niemiec, Rosji i Ukrainy.
badania archeologiczne:
– Błonie, woj. mazowieckie, średniowieczne miasto lokacyjne (parcele miejskie; K. Blusiewicz)
– Ciepłe, woj. pomorskie, wczesnośredniowieczne cmentarzysko (S. Wadyl)
– Czaszkowo (d. jez. Nidajno), woj. warmińsko-mazurskie, stanowisko ofiarne z późnej starożytności (we współpracy z IAE PAN; T. Nowakiewicz)
– Człuchów, woj. pomorskie, zamek krzyżacki i starościński (M. Starski, K. Blusiewicz)
– Debrzno, pow. pomorskie, średniowieczne miasto lokacyjne i mury obronne (M. Miścicki, M. Truszkowski)
– Nowy Chorów, woj. pomorskie, wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe (S. Wadyl)
– Obłęże, woj. pomorskie, wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe i grodzisko (we współpracy z UMK w Toruniu; S. Wadyl)
– Pasym, woj. warmińsko-mazurskie, wczesnośredniowieczne grodzisko (S. Wadyl)
– Puck, woj. pomorskie, średniowieczne miasto lokacyjne (parcele miejskie, cmentarz przykościelny; M. Starski, K. Blusiewicz)
– Skarszewy, woj. pomorskie, średniowieczne miasto lokacyjne (parcele miejskie, umocnienia; M. Starski, K. Blusiewicz)
– Szczeberka (okolice), woj. podlaskie, zespół wczesnośredniowiecznych cmentarzysk nad rzeką Szczeberką (we współpracy z Fundacją Terra Desolata; T. Nowakiewicz)
– Szestowica, obwód czernihowski, Ukraina, wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe (we współpracy z Czernihowskim Narodowym Uniwersytetem Pedagogicznym im. Tarasa Szewczenki; D. Błaszczyk)
granty realizowane przez pracowników katedry (projekty, w których pracownicy pełnili funkcję kierowniczą):
dr Karolina Blusiewicz
Krypta grobowa rodu Wejherów w kościele parafialnym w Pucku – opracowanie i publikacja wyników badań (grant NID program rządowy Ochrona zabytków archeologicznych 2022)
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Projekt dofinansowany z budżetu państwa w ramach programu rządowego „Ochrona zabytków archeologicznych”, wartość zadania 93 800 PLN, kwota dofinansowania 68 000 PLN. Umowa z dn. 19.05.2022 r.
Celem projektu jest publikacja rezultatów badań archeologiczno-architektonicznych, przeprowadzonych w grobowcu rodziny Wejherów w kościele parafialnym w Pucku. Badania miały charakter interwencji archeologicznej po nieplanowanym otwarciu krypty. W ich efekcie uporządkowano i przebadano zachowane ludzkie szczątki, zabezpieczono unikatowe ubiory z końca XVI i XVII wieku, zadokumentowano i zabezpieczono fragmenty trumien, obić i ozdób trumiennych oraz przeprowadzono badania archeologiczno-architektoniczne krypty.
Rezultatem projektu będzie opracowanie, konserwacja oraz udostępnienie pozyskanych źródeł w formie monograficznej publikacji książkowej.
dr Dariusz Błaszczyk
Swoi czy obcy? Pochówki w grobach komorowych na ziemiach polskich w okresie wczesnego średniowiecza (grant NCN Fuga 2), grant zakończony.
mgr Maciej Miścicki
Beczki jako źródło do badań nad proweniencją wyrobów drewnianych z terenu państwa Zakonu Krzyżackiego. Techniki produkcji – analizy specjalistyczne – handel dalekosiężny (grant NCN Preludium 14), grant w realizacji.
dr hab. Tomasz Nowakiewicz
projekt Ostbalticum (współkoordynator ramowego projektu MKDNiS), projekt w realizacji;
Konserwacja, opracowanie, analizy i publikacja zabytków z depozytów wodnych z jezior Nidajno i d. Herrn-See (grant MKDNiS/NID), grant zakończony;
Nieinwazyjne rozpoznanie dawnego miejsca kultowego w jez. Nidajno na Mazurach: zasięg, zagrożenia, tło paleoekologiczne (grant MKDNiS/NID), grant zakończony.
dr Michał Starski
Kultura materialna Pucka w późnym średniowieczu. Archeologiczny portret małego miasta na południowym wybrzeżu Bałtyku (grant NCN Sonata 5), grant zakończony;
Kwartał miejski Długi Targ–Powroźnicza–Ogarna w Gdańsku. Opracowanie i publikacja wyników badań archeologicznych (grant MKDNiS/NID), grant w realizacji.
dr Sławomir Wadyl
Ziemie pruskie we wczesnym średniowieczu. Kształtowanie się nowej struktury osadniczo-terytorialnej i społecznej w świetle źródeł archeologicznych (grant NCN Fuga 4), grant zakończony;
Miejsce, które rodziło władzę. Gród z początków wczesnego średniowiecza w Pasymiu na Pojezierzu Mazurskim (grant MKDNiS/NID), grant w realizacji;
Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Ciepłem. Piastowski klucz do Pomorza Wschodniego (grant NCN Sonata Bis 11), grant w realizacji.