Katedra Bioarcheologii

adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokój 0.26, 0.28, 0.29, tel. +48 22 55 22 837 (844)

kierownik katedry:
dr Anna Gręzak

pracownicy:
dr hab. Arkadiusz Sołtysiak, prof. ucz.
dr hab. Joanna Piątkowska-Małecka
dr hab. Aldona Mueller-Bieniek
dr Rafał Fetner
dr Elżbieta Jaskulska

z Katedrą współpracuje także:
dr hab. Wiesław Więckowski, prof. ucz. (Katedra Archeologii Ameryk)

doktoranci:
mgr Monika Dzierlińska
mgr Kamil Niemczak
mgr Joanna Szymczak
mgr Aleksandra Grzegorska
mgr Adam Budziszewski

Czytaj dalej „Katedra Bioarcheologii”

Katedra Archeologii Egejskiej i Włókiennictwa

adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokój 3.14, tel. +48 22 55 22 814, pokój 3.14.

e-mail:
egea@uw.edu.pl

kierowniczka katedry:
dr hab. Agata Ulanowska, prof. ucz.

pracownicy:
dr Stephanie Aulsebrook
dr hab. Aleksander Dzbyński
prof. dr hab. Kazimierz Lewartowski
dr Marta Żuchowska

dr Sarah Finalyson – stypendystka programu im. Stanisława Ulama, NAWA

doktoranci:
mgr Kinga Bigoraj
mgr Anna Filipek
mgr Katarzyna Żebrowska

Szkoła letnia w Atenach projektu ACTS, lipiec 2022

działania Katedry i zainteresowania pracowników:
Katedra zajmuje się szeroko pojętą archeologią Grecji w epoce brązu i archeologią włókiennictwa, w szczególności produkcją włókienniczą w Grecji, wschodnim basenie Morza Śródziemnego i na Sycylii, a także archeologią kognitywną i eksperymentalną.

Dydaktyka Katedry odzwierciedla zainteresowania naukowe jej pracowników i doktorantek. Prowadzone są więc zajęcia kursowe, seminaria oraz wykłady monograficzne z archeologii Grecji, archeologii kognitywnej i włókiennictwa w językach polskim i angielskim. Jednym z przykładów nowatorskiego wkładu w dydaktykę WA UW są zajęcia wprowadzające do archeologii włókiennictwa z elementami archeologii doświadczalnej. Katedra organizuje okazjonalnie wyjazdy dydaktyczne na Kretę i na ląd grecki, które wprowadzają uczestników do archeologii Grecji poprzez bezpośredni kontakt z zabytkami, stanowiskami i krajobrazami, a także zaznajamiają z historią, problemami, tradycjami i obyczajowością nowożytnej i współczesnej Grecji.

konferencje i publikacje: Katedra organizuje cyklicznie międzynarodowe konferencje egeistyczne pt. „Sympozjum Egejskie” skierowane do badaczek i badaczy rozpoczynających karierę naukową. Od 2017 r. wydaje recenzowaną serię „Sympozjum egejskie. Papers in Aegean Archaeology” w języku angielskim (prosimy o kontakt w sprawie wcześniejszych tomów).

Stephanie Aulsebrook  zajmuje się późnym okresem epoki brązu, metalurgią i wyrobami metalowymi oraz biografiami przedmiotów.

Aleksander Dzbyński zajmuje się teorią archeologii i archeologią kognitywną, w szczególności  rozwojem postrzegania matematycznego w neolicie i epoce brązu.

Kazimierz Lewartowski interesuje się przede wszystkim kulturą mykeńską, obyczajami grzebalnymi w epoce brązu i Grecji klasycznej oraz pamięcią o epoce brązu w późniejszej Grecji.

Agata Ulanowska zajmuje się produkcją włókienniczą na Krecie minojskiej, relacjami pomiędzy produkcją włókienniczą a pieczęciami i praktykami stemplowania oraz archeologią eksperymentalną i genderową.

Marta Żuchowska interesuje się archeologią Bliskiego Wschodu w okresie hellenistycznym i rzymskim, w tym szlakami handlowymi i komunikacyjnymi w Azji w I tys. n.e. oraz produkcją i dystrybucją jedwabiu w I tys. n.e. Swoje badania realizuje w Pracowni Archeologii Wybrzeży Pacyfiku i Dalekiego Wschodu.

Sarah Finlayson w czasie swojego rocznego stypendium w Katedrze zajmuje się egejskimi praktykami stemplowania i znaczeniem mini-dokumentów jakie stanowiły gliniane plomby.

Katarzyna Żebrowska przygotowuje rozprawę na temat średnio- i późnobrązowych sycylijskich grobów komorowych w typie tolosowym i ich związków z krajobrazem.

Kinga Bigoraj bada szczątki zwierzęce z Achai w okresie geometrycznym.

Anna Filipek rozważa kwestie Wielkiej Bogini Matki w kontekście kultów egejskich i historii badań.


granty:
Stephanie Aulsebrook
2019 – 2022 Wykuwanie społeczności w Mykenach późnej epoki brązu: o związkach pomiędzy ludźmi i metalami. Konkurs SONATA 14 Narodowego Centrum Nauki, realizowany w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego (UMO-2018/31/D/HS3/02231, przyznana kwota: 736 310 PLN).

Agata Ulanowska
2020 – 2024 EuroWeb. Europe through Textiles. Network for the integrated and interdisciplinary Humanities. COST Action CA 19131 (AGA-CA19131-1-13422, kwota przyznana w roku 2020/21: 55 000 EUR; 2021/22: 171 600 EUR; 2022/23: 197 500 EUR).

2022 – 2023 Artefacts, Creativity, Technology, and Skills from Prehistory to the Classical Period in Greece. Communities of Learning in the Past and in Higher Education Today, ACTS’, projekt sojuszu 4EU+ i programu Erasmus Plus (ref. no. 612621, kwota przyznana kwota: 10 550 EUR).

2018 – 2022 Tekstylia i pieczęcie. Relacje pomiędzy produkcją włókienniczą a pieczęciami i praktykami stemplowania w Grecji epoki brązu. Konkurs SONATA 13 Narodowego Centrum Nauki, realizowany w Instytucie/Wydziale Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego (UMO-2017/26/D/HS3/00145, przyznana kwota: 637 052 PLN).

2015 – 2017 Produkcja włókiennicza w Grecji epoki brązu – badania porównawcze egejskich technik tkackich. Konkurs FUGA 4, krajowy staż podoktorski Narodowego Centrum Nauki, Ośrodek Badań nad Dawnymi Technologiami. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk (UMO-2015/16/S/HS3/00085, przyznana kwota: 300 000 PLN)

Katarzyna Żebrowska
2017-2019 „Sycylijskie narzędzia włókiennicze z epoki brązu: opracowanie zabytków i studia porównawcze nad ich funkcjonalnością”. Projekt badawczy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (konkurs PRELUDIUM 11, UMO-2016/21/N/HS3/02926, przyznana kwota: 92 901 PLN).

Badania archeologiczne w Grecji – Polski Instytut Archeologiczny w Atenach.

Więcej informacji o d. Zakładzie Archeologii Egejskiej


byli pracownicy:

dr Małgorzata Siennicka-Rahmstorf, obecnie Uniwersytet w Getyndze, ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-1974-809X

 

Katedra Epigrafiki i Papirologii

adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokój 3.15, tel. +48 22 55 22 815

kierownik katedry:
prof. dr hab. Tomasz Derda

pracownicy:
prof. dr hab. Adam Łajtar
prof. dr hab. Adam Łukaszewicz
dr Constantinos Balamoshev
dr Grzegorz Ochała
mgr Tomasz Płóciennik
dr William Graham Claytor VI

doktoranci:
Małgorzata Krawczyk
Aleksandra Pawlikowska-Gwiazda
Bartosz Wojciechowski

Katedra Numizmatyki i Muzealnictwa

adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokój 3.27, tel. +48 22 55 22 827

kierownik katedry:
prof. dr hab. Aleksander Bursche

pracownicy:
dr hab. Roksana Chowaniec
dr Ireneusz Jakubczyk
dr Piotr Jaworski
dr Szymon Jellonek
dr hab. Kyrylo Myzgin
dr Anna Zapolska

doktoranci:
Jakub Artemiuk
Marina Filatova
Robert Janiszewski
Vital Sidarovich

kierownik grantu:
dr hab. Arkadiusz Dymowski

informacje o Katedrze:
Katedra powstała w wyniku przekształcenia Zakładu Kontaktów Świata Śródziemnomorskiego z Barbaricum dawnego Instytutu Archeologii UW i dołączenia kilku koleżanek i kolegów. Katedra specjalizuje się w numizmatyce antycznej i barbarzyńskiej (fot. 1), w szczególności analizie znalezisk monetarnych i ich interpretacji, zagadnieniach Okresu Wędrówek Ludów w Europie Środkowo-Wschodniej (fot. 2), muzeologii oraz problematyce konserwatorstwa archeologicznego, ochrony zabytków i zarządzania dziedzictwem kulturowym. Ważnym aspektem badań są kontakty świata antycznego ze społecznościami Barbaricum, a zwłaszcza szeroko pojmowana problematyka importów rzymskich (fot. 3). Efektem jest opracowanie i redakcja kolejnych tomów Corpus der Römischen Funde in Europäischen Barbaricum-Polen i towarzyszących mu tomów suplementów. Do ważnych specjalności katedry należy cyfrowa numizmatyka i archeologia (por. https://coindb-prod.ocean.icm.edu.pl/AFE_PL/, https://rgcb.lach.uw.edu.pl).

 

Największym przedsięwzięciem w dziedzinie organizacji nauki był XVI Międzynarodowy Kongres Numizmatyczny mający miejsce na centralnym campusie UW we wrześniu 2022 r. (fot. 4), w  którym wzięło udział  650 osób. Obecnie opracowywane są materiały kongresowe, które ukażą się w wydawnictwie Brepols w 2024 r. Na organizację kongresu i publikację materiałów uzyskaliśmy grant „Doskonała Nauka” MNiSW.

Uroczyste otwarcie XVI Międzynarodowego Kongresu Numizmatycznego w Audytorium Maximum (fot. 4)


badania wykopaliskowe:
Przez 10 lat dr hab. Roksana Chowaniec prowadziła badania stacjonarne grecko-rzymskiego stanowiska w Akrai (łac. Acrae) na Sycylii, zlokalizowanego  po płd.-zach. stronie współczesnego miasta Palazzolo Acreide, na jednym ze wzgórz  pasma Hyblaea. Były to jak do tej pory jedyne badania wykopaliskowe prowadzone we Włoszech przez misję polską (fot. 5).

Widok z lotu ptaka na starożytne Akrai, obecnie Palzallo Acreide na Sycylii (fot. 5)

W ramach grantu „Maestro” NCN miały miejsce przez trzy lata kompleksowe badania w Jaskini Wisielca w Masywie Kroczyckim w pow. zawierciański (fot. 6).

Zespół zabytków z Jaskini Wisielca, pow. zawierciański (fot. 6)

W 2022 r. wznowiono po 12 latach przerwy spowodowanej wojną domową w Libii wykopaliska archeologiczne w Ptolemais. To duże greckie miasto portowe Cyrenajki powstało w III w. p.n.e. Pod koniec III w. n.e. uzyskało rangę stolicy prowincji Libya Superior. Wykopaliska w Ptolemais zainicjował w 2001 r. Profesor Tomasz Mikocki, ówczesny dyrektor Instytutu Archeologii UW. Wykopaliska UW rozsławiło odkrycie kilku domów, w tym bogato dekorowanego mozaikami i malowidłami ściennymi Domu Leukaktiosa (fot. 7). W 2006 r. w ruinach sąsiedniego domu odkryto skarb monet rzymskich (tpq = 262 n.e.). Kierownikiem Polskiej Misji Archeologicznej w Ptolemais jest dr Piotr Jaworski.

Dom Leukaktios w Ptoemais (fot. M. Bogacki, fot. 7)

Strona internetowa wykopalisk: ptolemais.uw.edu.pl, profil na Facebooku: Polish Archaeological Mission to Ptolemais

 

granty:
Do najistotniejszych zrealizowanych w ostatnich latach projektów należą:

– „Znaleziska monet rzymskich z ziem Polski i historycznie z Polską związanych” zrealizowany w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (fot. 8),

Soldy i ich naśladownictwa ze skarbu z miejscowości Karsibór na wyspie Uznam (fot. 8)

– „Okres Wędrówek Ludów w dorzeczu Odry i Wisły” podjęty w międzynarodowej współpracy, finansowany z grantu Narodowego Centrum Nauki „Maestro” (fot. 9);

Depozyt z Okresu Wędrówek Ludów z miejscowości Stare Marzy, pow. świecki (fot. 9)

– „Imagines Maiestatis. Monety barbarzyńskie, identyfikacja elit i narodziny Europy” realizowany w ramach międzynarodowego grantu Narodowego Centrum Nauki i Deutsche Forschungsgemeinschaft „Beethoven” wspólnie z Niemieckim Instytutem Archeologicznym.

 

Pracowni katedry uczestniczą również w realizacji wielu innych międzynarodowych projektów m.in:

Coin Hoards of the Roman Empire Project realizowanym na Uniwersytecie w Oksfordzie

Online Coins of the Roman Empire realizowanym przez American Numismatic Society i Institute for the Study of the Ancient World, New York University

FLAME Project realizowanym na Uniwersytecie Princeton

 

aktualnie realizowane: 

Aleksander Bursche (kierownik), Jakub Artemiuk (stypendysta-doktorant)

Naukowe, prawne i praktyczne aspekty ochrony dziedzictwa archeologicznego w Polsce po 1989 r. w ujęciu porównawczym

lata 2022-2026, NCN, Preludium Bis 3 nr 2021/43/O/HS3/01186

Celem projektu jest weryfikacja, czy stworzony w Polsce po 1989 r. system ochrony dziedzictwa archeologicznego służy zadaniom badawczym archeologii, zapewnia skuteczną ochronę dziedzictwa archeologicznego, zachęca do zgłaszania władzom nowych znalezisk archeologicznych i zapobiega popełnianiu przestępstw przeciwko zabytkom archeologicznym. W ramach badań zostanie również przeprowadzona analiza rozwiązań przyjętych dla ochrony i rejestracji zabytków archeologicznych w wybranych krajach (Dania, Anglia i Walia, Belgia, Włochy, Rumunia).

 

Arkadiusz Dymowski (kierownik), Kyrylo Myzgin (wykonawca), Vital Sidarovich (wykonawca)

Barbarian fakers. Manufacturing and use of counterfeit Roman Imperial denarii in East-Central Europe in antiquity (Barbarzyńscy fałszerze. Wytwarzanie i użytkowanie fałszywych denarów rzymskich z okresu cesarstwa w Europie Środkowo-Wschodniej w starożytności)

lata 2019-2024, NCN nr 2018/31/B/HS3/00137

Projekt poświęcony jest problemowi wytwarzania i użytkowania fałszywych denarów rzymskich z I-II w. po Chr. na terenie Europy Środkowo-Wschodniej w starożytności. W ostatnich latach można zaobserwować lawinowy wzrost informacji o znaleziskach takich monet, zwłaszcza w Europie Wschodniej. Dotyczy to zarówno denarów posrebrzanych, tzw. subaeratów, jak i monet wykonanych techniką odlewania głownie ze stopów metali nieszlachetnych, ale także ze stopów o wysokiej zawartości srebra, tzw. flati. Do niedawna obszar Cesarstwa Rzymskiego był uważany za jedyne centrum produkcji tego typu monet. Jednak teraz już nie podlega wątpliwości, że wytwarzane one były na masową skalę również na terenach zamieszkiwanych przez Barbarzyńców, a ponadto w ostatnich latach odkryto kilka warsztatów starożytnych fałszerzy. W ramach projektu produkcja takich warsztatów z polskich, ukraińskich i białoruskich znalezisk została poddana nieniszczącym badaniom fizykochemicznym i ultradźwiękowym, co po raz pierwszy na poziomie interdyscyplinarnym pozwoliło na objęcie badaniami problemu wytwarzania i użytkowania fałszywych monet rzymskich poza światem grecko-rzymskim.

 

Piotr Jaworski (kierownik), Szymon Jellonek (wykonawca, post-doc)

Coin circulation in the Byzantine and Umayyad Marea/North Hawwariya: studies in the monetary economy of Mareotis region in the hinterland of Alexandria (Obieg monetarny w bizantyńskiej i umajjadzkiej Marei/Północnej Hawwariji: badania nad gospodarką pieniężną regionu Mareotis na zapleczu Aleksandrii),

lata 2021-2025, grant NCN OPUS 20, nr 2020/39/B/HS3/03102

Marea/Filoksenite (współczesna Północna Hawwarija w Egipcie) to stanowisko archeologiczne położone około 40 km na zachód od Aleksandrii, na południowym brzegu jeziora Mareotis. „Złota era” miasta przypadła na okres bizantyński, co związane jest z rozwojem chrześcijańskiego centrum pielgrzymkowego w pobliskim Abu Mena. Prawdopodobnie w drugiej połowie V w. wzniesiono w Marei/Filoksenite, będącej dogodnym miejscem transferu strumienia podróżujących pomiędzy Aleksandrią i Abu Mena, duże miasto o imponującym układzie urbanistycznym. Od 2000 r. wszechstronne badania archeologiczne w Marei prowadzi Uniwersytet Warszawski we współpracy z Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Wykopaliska przyniosły ponad 8.500 monet. Stosunkowo wysoka liczba znalezisk z jednego stanowiska, które pochodzą z dobrze przebadanych kontekstów archeologicznych, dają sposobność odtworzenia wiarygodnego obrazu obiegu monetarnego w dużym mieście bizantyńskim zlokalizowanym na zapleczu Aleksandrii.

 

Szymon Jellonek

Cyrkulacja późnoantycznych monet w Novae

Mały Grant CRAC X

Celem projektu jest próba oceny charakteru napływu i cyrkulacji monet w późnoantycznym Novae w Mezji Secunda (dziś. Bułgaria) – podówczas mieście pogranicznym z obsadą wojskową. Przyjętą metodą będzie m.in. wykrycie ewentualnych różnic pomiędzy dwoma zespołami znalezisk numizmatycznych pochodzących z terenu centrum miasta oraz obszaru tzw. aneksu (byłej nekropoli włączonej w jego obręb). Przedmiotem analizy są zabytki pochodzące z ostatnich sezonów wykopalisk Ekspedycji Wydziału Archeologii UW pod kierownictwem dr hab. Agnieszki Tomas.

W latach 2017–2021 na terenie aneksu odsłonięto pozostałości późnoantycznej zabudowy, które poprzedzała istniejąca w tym miejscu nekropola, a zatem monety późnoantyczne stanowią zespół o odrębnym charakterze od znalezisk okresu pryncypatu. O ile nekropola została opublikowana (Tomas et al. 2020), faza późnoantyczna użytkowania tego terenu jest aktualnie opracowywana. Od roku 2021 rozpoczęto prace na terenie retentury, w bezpośrednim sąsiedztwie komendantury (principia). Podczas ostatnich sezonów odsłonięto warstwy późnoantyczne odpowiadające chronologicznie fazom aneksu.

 

Kyrylo Myzgin

The neural network of solidi. Contacts between Romano-Byzantine and barbarian worlds in the light of die-linked gold coins found in Europe and Central Asia (Neuronowa sieć solidów. Kontakty pomiędzy światem rzymsko-bizantyńskim i barbarzyńskim w świetle połączeń stempli złotych monet znalezionych w Europie i w Azji Środkowej)

lata 2021-2024, NCN nr 2020/39/B/HS3/01513

Głównym celem projektu jest uzyskanie nowych informacji na temat kontaktów politycznych zarówno między Rzymianami a Barbarzyńcami, jak i między plemionami barbarzyńskimi w IV-VI w. n.e., w oparciu o chronologię, kierunki i przyczyny napływu starożytnych złotych monet na obszar poza limesem oraz ich redystrybucji w obrębie Barbaricum. Pod tym względem ogromny potencjał źródłowy mają badania nad połączeniami monet, wybitych tymi samymi stemplami, co daje możliwość ustalenia szlaków rozprzestrzenienia poszczególnych monet lub ich partii w świecie starożytnym. Powszechnie używana metoda analizy połączeń stempli monetarnych, czyli przy użyciu ludzkiego wzroku, jest bardzo pracochłonna. Dlatego drugim ważnym celem Projektu jest opracowanie metodologii innowacyjnego wykorzystania oprogramowania do rozpoznawania obrazów dla badania powiązań stempli monetarnych. Oprogramowanie „Artificial Intelligence Coin Network” (AICN) zostanie opracowane na bazie konwolucyjnej sieci neuronowej zbudowanej dla obrazów stempli monetarnych i ich połączeń. Konwolucyjna sieć neuronowa jest jedną z kategorii sieci neuronowych definiowanych w zakresie tzw. deep learningu, mieszczącego się w ramach sztucznej inteligencji. W tym przypadku, innowacyjnym aspektem Projektu jest opracowanie systemu do rozpoznawania obrazu na poziomie konkretnych stempli monetarnych i połączeń między nimi.

 

Vital Sidarovich (wykonawca)

Understanding a deluge of silver: the Paharelshchyna hoard and the beginnings of the silver flow from central Asia to northern Europe (Zrozumienie „potopu” srebra: Skarb z Paharelshchyny?? i początki napływu srebra ze środkowej Azji do północnej Europy)
2023-2024, John Fell Fund, University of Oxford

Celem projektu jest analiza skarbu monetarno-kruszcowego, znalezionego koło wsi Paharelshchyna w północno-zachodniej Białorusi. Skarb ten zawierał ponad 1800 arabskich dirhamów oraz srebrny złom, w tym fragment bałtyjskiej grzywny. Był on przechowywany w Muzeum Wydziału Historycznego Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego w Mińsku, które w 1997 roku zostało obrabowane. Jak się okazało większość monet ze skarbu została sprzedana na aukcjach europejskich, a część z nich trafiła do zbiorów muzeów w Sztokholmie i Tybindze. Celem projektu opracowanie i publikacja monografii skarbu w 2024 roku.


Vital Sidarovich

Znaleziska monet Bitynii we wschodnim Barbaricum

Mały Grant CRAC IX

Celem projektu jest badanie monet bityńskich znalezionych na terenach współczesnych Litwy i Białorusi. Monety bityńskie mogły być trofeami Gotów, jednak znaleziska tych monet zarejestrowano także poza obszarem kultur kręgu gockiego, w tym na terenach  Litwy i  północno-zachodniej Białorusi, w okresie wpływów rzymskich zamieszkałych przez  społeczności bałtyjskie.


Anna Zapolska

Die Gräber mit römischen Münzen aus dem Gräberfeld der Dollkeim-Kovrovo Kultur in ehem. Grebieten (Groby z monetami rzymskimi z cmentarzyska kultury Dollkeim-Kovrovo w dawnym Grebieten)

Celem projektu jest opracowanie grobów zawierających monety rzymskie z cmentarzyska kultury Dollkeim-Kovrovo w dawnym Grebieten. Cmentarzysko to jest drugim, po Bolshoe’ Isakovo (dawne Lauth), cmentarzyskiem, które dostarczyło największej liczby monet rzymskich w kulturze Dollkeim-Kovrovo. Na podstawie danych archiwalnych, zachowanych monet i zabytków a także informacji pochodzących z literatury analizie poddane będą zespoły grobowe, w których wystąpiły monety. Poza analizą chronologiczną i stricte archeologiczną, przeprowadzona zostanie próba określenia funkcji i roli monet i brązu w kulturze Dollkeim-Kovrovo na tle pozostałych kultur kręgu zachodniobałtyjskiego (kultury zachodniolitewskich grobów w obstawach kamiennych i kultury bogaczewskiej), a także roli brązu (w tym monet rzymskich) w procesie kształtowania się lokalnych elit zachodniobałtyjskich.

Katedra Archeologii Barbaricum i Prowincji Rzymskich

adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokoje 3.05, 3.06, 3.07, 3.09, tel. tel. +48 22 55 22 805 (806)

kierownik katedry:
dr hab. Adam Cieśliński, prof. ucz.

pracownicy:
dr Vadzim Beliavets
dr Sylwia Domaradzka
dr hab. Bartosz Kontny, prof. ucz.
dr Martin Lemke
dr Andrzej Maciałowicz
dr Andrzej Szela
dr hab. Paweł Szymański, prof. ucz.
dr hab. Agnieszka Tomas. prof. ucz.

doktoranci:
mgr Marek Baczewski (promotor: Adam Cieśliński)
mgr Sebastian Chrupek (promotor: Adam Cieśliński)
mgr Agnieszka Jarzec (promotor: Adam Cieśliński)
mgr Aleksandra Barejko (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Paweł Dziechciarz (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Iwona Lewoc (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Dawid Rembecki (promotor: Bartosz Kontny)
mgr Grzegorz Raczkowski (promotor: Paweł Szymański)
mgr Agata Grzędzielska (promotor: Paweł Szymański)

osoby z otwartym przewodem doktorskim:
mgr Małgorzata Mileszczyk (promotor: Paweł Szymański)
mgr Radosław Jacek Prochowicz (promotor: Adam Cieśliński)
mgr Agata Wiśniewska (promotor: Paweł Szymański)
mgr Tomasz Dziurdzik (promotorka: Agnieszka Tomas)
mgr Emil Jęczmienowski (promotorka: Agnieszka Tomas)

Czytaj dalej „Katedra Archeologii Barbaricum i Prowincji Rzymskich”

Katedra Archeologii Średniowiecza i Czasów Nowożytnych

adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokoje 0.36, 3.13, j 3.21, 3.21a, tel. +48 22 55 22 821

kierownik katedry:
dr hab. Tomasz Nowakiewicz

pracownicy:
dr Karolina Blusiewicz
dr Dariusz Błaszczyk
dr Michał Starski
mgr Marek Truszkowski
dr Sławomir Wadyl
dr Olena Сhernenko
mgr Maciej Miścicki
dr Ludwika Jończyk
dr Mikalai Plavinski

doktoranci:
mgr Maciej Miścicki
mgr Marek Truszkowski

pracownicy emerytowani:
prof. dr hab. Andrzej Buko
dr hab. Joanna Kalaga, prof. ucz.
mgr Martyna Milewska
dr Wojciech Wróblewski

informacje o katedrze:
Katedra powstała z połączenia dwóch zakładów dawnego Instytutu Archeologii UW: Zakładu Archeologii Wczesnego Średniowiecza i Zakładu Archeologii Późnego Średniowiecza i Czasów Nowożytnych. Obszary zainteresowań pracowników mieszczą się w szerokim spectrum problemowym, właściwym dla tych okresów (tj. wczesnego i późnego średniowiecza oraz czasów nowożytnych), wraz z ich specyfiką i warsztatem naukowym. Przedmiotem badań są różne aspekty kultury materialnej i duchowej tych czasów, rekonstruowane na podstawie źródeł archeologicznych, pozyskiwanych m.in. w wyniku własnych prac terenowych, realizowanych głównie na obszarze północnej i północno-wschodniej Polski (w granicach wczesnośredniowiecznego Pomorza i ziem prusko-jaćwieskich oraz średniowiecznego państwa zakonnego w Prusach Krzyżackich). Uzupełniają je różne przedsięwzięcia badawcze podejmowane na Mazowszu, Podlasiu i poza granicami Polski. Daleko poza wskazany zakres geograficzny wykraczają studia gabinetowe, wspierane przechowywaną na Wydziale Archeologii UW bogatą kolekcją zabytków z badań archiwalnych (m.in. z Chojnic, Ciechanowa, Fromborka, Gdańska, Lęborka, Rawy Mazowieckiej, Sąsiadki, Wiślicy).

Główne tematy badawcze pracowników Katedry koncentrują się wokół:
– formowania się i zaniku wczesnośredniowiecznych struktur plemiennych w Prusach, Jaćwieży i na Pomorzu, kultury materialnej i duchowej tamtych społeczności zamieszkujących te ziemie i ich relacji z mieszkańcami terenów ościennych;
– wszechstronnego rozpoznania różnych kategorii zabytków reprezentatywnych dla średniowiecznych założeń miejskich i zamkowych (m.in. ceramiki, zabytków szklanych, drewnianych i skórzanych);
– badań archeologiczno-architektonicznych;
– wykorzystania badań izotopowych w archeologii w celu określenia chronologii znalezisk (datowanie radiowęglowe), diety (trwałe izotopy węgla, azotu i siarki), pochodzenia i migracji (trwałe izotopy strontu i tlenu), a także badań DNA;
– archeologii archiwalnej i rekonstrukcji utraconych i rozproszonych w wyniku II wojny światowej zbiorów z dawnych kolekcji muzealnych z ziem polskich (w granicach II i III RP) i z Polską związanych.

W realizacji swoich badań pracownicy katedry współpracują z przedstawicielami innych naukowych i muzealnych ośrodków w Polsce, a także z badaczami z Białorusi, Czech, Litwy, Łotwy, Niemiec, Rosji i Ukrainy.

badania archeologiczne:
– Błonie, woj. mazowieckie, średniowieczne miasto lokacyjne (parcele miejskie; K. Blusiewicz)
– Ciepłe, woj. pomorskie, wczesnośredniowieczne cmentarzysko (S. Wadyl)
– Czaszkowo (d. jez. Nidajno), woj. warmińsko-mazurskie, stanowisko ofiarne z późnej starożytności (we współpracy z IAE PAN; T. Nowakiewicz)
– Człuchów, woj. pomorskie, zamek krzyżacki i starościński (M. Starski, K. Blusiewicz)
– Debrzno, pow. pomorskie, średniowieczne miasto lokacyjne i mury obronne (M. Miścicki, M. Truszkowski)
– Nowy Chorów, woj. pomorskie,  wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe (S. Wadyl)
– Obłęże, woj. pomorskie, wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe i grodzisko (we współpracy z UMK w Toruniu; S. Wadyl)
– Pasym, woj. warmińsko-mazurskie, wczesnośredniowieczne grodzisko (S. Wadyl)
– Puck, woj. pomorskie, średniowieczne miasto lokacyjne (parcele miejskie, cmentarz przykościelny; M. Starski, K. Blusiewicz)
– Skarszewy, woj. pomorskie, średniowieczne miasto lokacyjne (parcele miejskie, umocnienia; M. Starski, K. Blusiewicz)
– Szczeberka (okolice), woj. podlaskie, zespół wczesnośredniowiecznych cmentarzysk nad rzeką Szczeberką (we współpracy z Fundacją Terra Desolata; T. Nowakiewicz)
– Szestowica, obwód czernihowski, Ukraina, wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe (we współpracy z Czernihowskim Narodowym Uniwersytetem Pedagogicznym im. Tarasa Szewczenki; D. Błaszczyk)

 

granty realizowane przez pracowników katedry (projekty, w których pracownicy pełnili funkcję kierowniczą):

dr Karolina Blusiewicz
Krypta grobowa rodu Wejherów w kościele parafialnym w Pucku – opracowanie i publikacja wyników badań (grant NID program rządowy Ochrona zabytków archeologicznych 2022)

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

godło

Projekt dofinansowany z budżetu państwa w ramach programu rządowego „Ochrona zabytków archeologicznych”, wartość zadania 93 800 PLN, kwota dofinansowania 68 000 PLN. Umowa z dn. 19.05.2022 r. 

Celem projektu jest publikacja rezultatów badań archeologiczno-architektonicznych, przeprowadzonych w grobowcu rodziny Wejherów w kościele parafialnym w Pucku. Badania miały charakter interwencji archeologicznej po nieplanowanym otwarciu krypty. W ich efekcie uporządkowano i przebadano zachowane ludzkie szczątki, zabezpieczono unikatowe ubiory z końca XVI i XVII wieku, zadokumentowano i zabezpieczono fragmenty trumien, obić i ozdób trumiennych oraz przeprowadzono badania archeologiczno-architektoniczne krypty.
Rezultatem projektu będzie opracowanie, konserwacja oraz udostępnienie pozyskanych źródeł w formie monograficznej publikacji książkowej.

dr Dariusz Błaszczyk
Swoi czy obcy? Pochówki w grobach komorowych na ziemiach polskich w okresie wczesnego średniowiecza (grant NCN Fuga 2), grant zakończony.

mgr Maciej Miścicki
Beczki jako źródło do badań nad proweniencją wyrobów drewnianych z terenu państwa Zakonu Krzyżackiego. Techniki produkcji – analizy specjalistyczne – handel dalekosiężny (grant NCN Preludium 14), grant w realizacji.

dr hab. Tomasz Nowakiewicz
projekt Ostbalticum (współkoordynator ramowego projektu MKDNiS), projekt w realizacji;
Konserwacja, opracowanie, analizy i publikacja zabytków z depozytów wodnych z jezior Nidajno i d. Herrn-See (grant MKDNiS/NID), grant zakończony;
Nieinwazyjne rozpoznanie dawnego miejsca kultowego w jez. Nidajno na Mazurach: zasięg, zagrożenia, tło paleoekologiczne (grant MKDNiS/NID), grant zakończony.

dr Michał Starski
Kultura materialna Pucka w późnym średniowieczu. Archeologiczny portret małego miasta na południowym wybrzeżu Bałtyku (grant NCN Sonata 5), grant zakończony;
Kwartał miejski Długi Targ–Powroźnicza–Ogarna w Gdańsku. Opracowanie i publikacja wyników badań archeologicznych (grant MKDNiS/NID), grant w realizacji.

dr Sławomir Wadyl
Ziemie pruskie we wczesnym średniowieczu. Kształtowanie się nowej struktury osadniczo-terytorialnej i społecznej w świetle źródeł archeologicznych (grant NCN Fuga 4), grant zakończony;
Miejsce, które rodziło władzę. Gród z początków wczesnego średniowiecza w Pasymiu na Pojezierzu Mazurskim (grant MKDNiS/NID), grant w realizacji;
Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Ciepłem. Piastowski klucz do Pomorza Wschodniego (grant NCN Sonata Bis 11), grant w realizacji.

Katedra Archeologii Epoki Kamienia

adres:
00-927 Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Szkoła Główna, pokój 2.15, 0.30 i 3.24, tel. +48 22 55 22 842

kierownik katedry:
prof. dr hab. Karol Szymczak

pracownicy:
dr hab. Dariusz Manasterski
dr hab. Claudio Berto
dr Marcin Białowarczuk
dr hab. Witold Gumiński
dr hab. Małgorzata Kot
dr Michał Przeździecki
dr hab. Katarzyna Pyżewicz
dr Katarzyna Januszek
dr Karolina Bugajska
mgr Artur Grabarek

doktoranci:
mgr Aleksandra Cetwińska
mgr Grzegorz Czajka
mgr Natalia Gryczewska
mgr Michał Leloch

Badania w Uzbekistanie

granty realizowane w katedrze:

  1. Wysokogórskie stanowiska ze sztuką naskalną w wąwozie Kyzyl Dara w Uzbekistanie
    Kierownik projektu: prof. dr hab. Karol Szymczak
    Główny wykonawca: mgr Michał Leloch
    Grant finansowany przez: NCN PRELUDIUM BIS 2; nr 2019/35/O/HS3/03051
  1. Chemiczne ślady aktywności człowieka w jaskiniach jurajskich. Zastosowanie wybranych biomarkerów lipidowych oraz analiz WWA do osadów ze stanowisk archeologicznych
    Kierownik projektu: mgr Natalia Gryczewska
    Grant finansowany przez: NCN PRELUDIUM; nr 2021/41/N/HS3/02369
  1. Chronologia bezwzględna pochówków i luźnych kości ludzkich ze stanowisk łowiecko-zbierackich epoki kamienia Dudka i Szczepanki na Mazurach
    Kierownik projektu: dr Karolina Bugajska
    Grant finansowany przez: NCN Opus 20; nr 2020/39/B/HS3/02375
  1. Podejście paleoekologiczne do stanowisk archeologicznych: Kontekst paleośrodowiskowy zasiedlenia obszaru Polski południowej od późnego środkowego do górnego paleolitu
    Kierownik projektu: dr hab. Claudio Berto
    Grant finansowany przez: NCN OPUS; nr 2020/39/B/HS3/00932
  1. Analiza reliefu negatywowego. Testowanie metody.
    Kierownik projektu: dr hab. Małgorzata Kot
    Grant finansowany przez: NCN SONATA; 2016/21/D/HS3/02665
  1. Subneolit środkowego Mazowsza w świetle archiwalnych zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie
    Kierownik projektu: dr Michał Przeździecki
    Grant finansowany przez: Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

 

zakończone projekty:

  1. Multidyscyplinarne studia mikroregionalne nad środkowym paleolitem południowo-zachodniej części Gór Czatkalskich (zachodnie przedgórze Tien Szanu, Uzbekistan); NCN OPUS; 2017/25/B/HS3/00520, (PI: prof. dr hab. Karol Szymczak)
  2. Trzy gatunki człowieka w Środkowym i Górnym Paleolicie w Azji Centralnej- perspektywa archeologiczna; NCN OPUS; 2011/03/B/HS3/00473, (PI: prof. dr hab. Karol Szymczak)
  3. Historia zasiedlenia jaskiń Doliny Sąspowskiej od paleolitu po nowożytność w świetle niepublikowanych źródeł z badań wykopaliskowych prof. Waldemara Chmielewskiego; NCN SONATA BIS; 2016/22/E/HS3/00486, (PI: dr hab. Małgorzata Kot)
  4. Analiza reliefu negatywowego. Testowanie metody; NCN SONATA; 2016/21/D/HS3/02665, (PI: dr hab. Małgorzata Kot)
  5. Rekonstrukcja zmian klimatycznych i środowiskowych w Centralnych Włoszech u schyłku plejstocenu i na początku holocenu. Testowanie możliwości bezpośredniego datowania radiowęglowego szczątków małych ssaków na przykładzie Grotta della Ferrovia; NCN MINIATURA-4; 2020/04/X/ST10/01659, (PI: dr hab. Claudio Berto)

badania archeologiczne prowadzone w Katedrze:

  1. Środkowopaleolityczne stanowisko otwarte Zwoleń k/Radomia
  2. Kuksaray 2- środkowopaleolityczne lessowe stanowisko otwarte położone na zachodnich przedgórzach Tien-Szanu, vielayet Angren (Uzbekistan)
  3. Kyzyl Dara- wysokogórskie stanowisko z rytami naskalnymi położonymi na zachodnich przedgórzach Tien- Szanu (Uzbekistan)
  4. Badania sondażowe na stanowiskach jaskiniowych położonych na zachodnich przedgórzach Tien-Szanu (Uzbeksitan)
  5. Jaskinia Pod Oknem (Wisieluch) k/Kroczyc pow. Zawiercie – stanowisko górnopaleolityczne położone w północnej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej
  6. Getahovit 2 – obozowisko jaskiniowe z okresu górnego paleolitu, późnego neolitu i chalkolitu w regionie Tavush, północna Armenia.
  7. Szczepanki (Mazury) – obozowisko łowców-zbieraczy z epoki kamienia
  8. Dudka (Mazury) – cmentarzysko i obozowiska łowców-zbieraczy z epoki kamienia